Τί είναι πραγματικά το άγχος των εξετάσεων;

Το άγχος που παρουσιάζεται τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή, ουσιαστικά είναι ο φόβος για ενδεχόμενη αποτυχία. Είναι ένας αμυντικός μηχανισμός που εμφανίζεται σε έντονες συγκινησιακές καταστάσεις που εκλαμβάνονται ως κίνδυνος ή ενδεχόμενη «απειλή». Ο φόβος, η αγωνία, οι ανησυχίες, η ανασφάλεια είναι αισθήματα που χαρακτηρίζουν το άγχος και αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της ανθρώπινης φύσης. Μάλιστα γίνεται ακόμα πιο έντονο, όταν το άτομο χαρακτηρίζεται από μειωμένη αυτοπεποίθηση και χαμηλή αυτοεκτίμηση. Συνήθως προκαλείται λόγω των αυξημένων απαιτήσεων που έχει το ίδιο του άτομο ή οικογένειά του ή λόγω ανεπαρκούς προετοιμασίας. Βέβαια υπάρχει και το ενδεχόμενο να προϋπάρχει ή να συνδυάζεται με κάποιου είδους αγχώδη διαταραχή.

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα που εμφανίζονται ποικίλουν και δεν είναι ίδια για όλους τους ανθρώπους. Ενδεικτικά το άγχος των εξετάσεων εμφανίζει:

• Δυσκολία στη συγκέντρωση
• Δυσκολία στο διάβασμα, στην απομνημόνευση/ κατανόηση συγκεκριμένης ύλης
• Μειωμένη όρεξη, διαταραχές του πεπτικού συστήματος
• Δυσκολία στον ύπνο
• Ανησυχία, νευρικότητα, υπερένταση
• πονοκέφαλοι, ναυτία, ταχυκαρδία, πόνοι στην κοιλιά, εφίδρωση, τρέμουλο, στηθάγχη, τάση λιποθυμίας,
• ευερεθιστότητα, επιθετικότητα, θυμός, κλάματα
• αίσθημα αποτυχίας, κατάθλιψη, απογοήτευση

Τρόποι διαχείρισης του άγχους

1. Αντιμετωπίζουμε την περίοδο της εξεταστικής ως μια συνηθισμένη περίοδο

Δεν πρέπει να αλλάζουμε την καθημερινότητά μας κατά τη διάρκεια των εξετάσεων. Η επιτυχία της εξεταστικής δεν προϋποθέτει την ριζική αλλαγή των συνηθειών μας. Δεν χρειάζεται να κλεινόμαστε μέσα αποκομμένοι από τους φίλους μας, ούτε να σταματάμε τελείως τις δραστηριότητες και τα χόμπι μας. Φυσικά και ίσως χρειαστεί η ελάττωση όλων αυτών και η αναδιαμόρφωση του καθημερινού προγράμματος για να αυξηθούν οι ώρες διαβάσματος, αλλά δεν χρειάζεται η ριζική διακοπή τους, καθώς ο οργανισμός μας αντιδρά στις έντονες αλλαγές με αποτέλεσμα να χρειάζεται χρόνο για να προσαρμοστεί χάνοντας έτσι μέρος της αποδοτικότητάς μας.

2. Αλλάζουμε τον τρόπο σκέψης μας

Πολλές φορές κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, κατακλυζόμαστε από αρνητικές σκέψεις και συναισθήματα τα οποία μεγιστοποιούν τα επίπεδα άγχους. Μια καλή λύση είναι η αντικατάσταση των αρνητικών σκέψεων με θετικές:
 «δε θα γράψω καλά» ¾ «θα προσπαθήσω να γράψω όσο καλύτερα μπορώ»
«δε θυμάμαι ότι έχω διαβάσει» ¾ «μόλις ξεκινήσω να γράφω θα τα θυμηθώ, όλα θα πάνε καλά»

3. Διαμορφώνουμε το περιβάλλον μας

Ο χώρος μέσα στον οποίο θα περάσουμε πολλές ώρες διαβάσματος, θα πρέπει να μας προκαλεί ευχάριστα συναισθήματα και να μας φτιάχνει τη διάθεση. Δεν χρειάζεται να είμαστε καθηλωμένοι σε ένα γραφείο. Μπορούμε να αξιοποιήσουμε κι άλλους χώρους του σπιτιού ή εξωτερικούς χώρους που  θα κάνουν το διάβασμα λιγότερο αγχωτικό.

4. Διαχείριση χρόνου- Σωστός προγραμματισμός

Η σωστή διαχείριση του χρόνου είναι ένα από τα βασικότερα κλειδιά της καταπολέμησης του άγχους. Με την έναρξη της εξεταστικής μπορούμε να εκτιμήσουμε την ποσότητα της ύλης και να τη χωρίσουμε σωστά, θέτοντας πάντα ρεαλιστικούς στόχους χωρίς υπερβολικές απαιτήσεις. Η τήρηση του χρονοδιαγράμματος θα μειώσει το άγχος και το φόβο για ενδεχόμενη αποτυχία. Δεν αφήνουμε για τελευταία στιγμή το διάβασμα  καθώς είναι φυσικό  όχι μόνο να μην καλύπτεται η ύλη τις τελευταίες ώρες αλλά και να αγχωνόμαστε ακόμα περισσότερο.

5. Ισορροπημένη διατροφή και ύπνος

Ακολουθώντας μια ισορροπημένη διατροφή ενισχύεται η δυνατότητα συγκέντρωσης και απόδοσης. Ιδιαίτερα μια διατροφή πλούσια σε βιταμίνες ενισχύει τη μνήμη και τονώνει τη λειτουργία του νευρικού συστήματος. Αντίθετα τροφές με χαμηλή θρεπτική αξία επηρεάζουν σημαντικά τη διάθεσή μας και φέρνουν υπνηλία. Αντίστοιχα ένας καλός και εποικοδομητικός ύπνος αποτελεί σύμμαχο της καλής λειτουργίας του εγκεφάλου και βοηθάει πολύ τη μνήμη. Ειδικά ο βραδινός ύπνος είναι ο πιο ωφέλιμος και δεν αντικαθίσταται με πρωινό ή απογευματινό ύπνο.

6. Εκτίμηση του προβλήματος

Ακόμα και όταν έχουμε εφαρμόσει τα πάντα αλλά το άγχος παραμένει ακόμα πιο έντονο και δημιουργεί προβλήματα στην καθημερινή μας ζωή, επισκιάζοντας τα θετικά μας συναισθήματα τότε βιώνουμε ένα παθογόνο άγχος. Τότε η καλύτερη λύση είναι η αναζήτηση στήριξης από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας.  Η διαχείριση του άγχους με την υποστήριξη ενός ειδικού μόνο ωφέλιμη μπορεί να είναι.

Τσοκανά Νικολία,
Κοινωνική Λειτουργός MSc
Γραφείο Κοινωνικής Μέριμνας Πανεπιστημίου Πατρών